به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اعتدال، «من مادر هستم» در مهر دو سال پیش ساخته شد، اما نتوانست به جشنواره راه پیدا کند. تا آخرین دقایق تلاشها نتیجه نداد. حتی به بخش نوعی نگاه جشنواره که آثار اجتماعی یا متفاوت سینمای ایران در آن فهرست قرار داشت هم راه پیدا نکرد. زمان گذشت. دعوای جشنواره سال 90 شکل دیگری داشت. بحث خیانت مطرح شد. بحث فیلمهای تحریمی حوزه هنری. عید امسال ماجرا به شکل دیگری ادامه پیدا کرد، به طوری که چند ماه بعد فهرست 6 فیلم تحریمی حوزه هنری اعلام شد. فیلم «من مادر هستم» یکی از آنها بود و تلاشهای 10 کارگردان و تهیهکننده این آثار به نتیجه نرسید. حوزه هنری با وجود آنکه سینماهایش سوتوکور بود و حتی ناگزیر به فروش نیمبها شده بود باز هم علاقهای به این آثار نداشت. در نهایت فیلمها رضایت دادند تا بدون سینماهای حوزه هنری اکران شوند.
فیلم «من مادر هستم» دومین فیلم از این فهرست بود. در روزهای اول ماه آذر اکران فیلم در گروه سینما آفریقا و پس از فیلم «پنهان» قطعی شد. روز سهشنبه 7آذر انصار حزبالله بیانیهای صادر کردند که با کلامی از امام حسین (ع) آغاز شده بود. در این بیانیه آمده بود که روز 19 مهر ماه شکایتی از جواد شمقدری به عنوان رییس سازمان سینمایی شده است. دلیل شکایت هم اعطای مجوز به چهار فیلم « من مادر هستم»، «پل چوبی»، «من همسرش هستم» و «برف روی کاجها» است. در بخش دیگری از این بیانیه اعلام شده بود: «با نمایش عمومی فحشا به عادیسازی زنا پرداخته و بخش اعظمی از جامعه را مبتلا به این فحشا نشان دهد تا درد جامعه روشنفکرنمای سازنده چنین آثار مستهجنی به ناحق به کل امت شهیدپرور ایران تعمیم داده شود». آنان درخواست کرده بودند تا پایان ساعت اداری سهشنبه 7 آذر به اکران این فیلم «کثیف» پایان داده شود. اگرنه به استناد بند «م» وصیتنامه امام خمینی(ره) اعتراض خود را در عرصه عمل و با تحصن در مقابل ساختمان وزارت ارشاد ادامه خواهد داد.
این اتفاقات در روزهایی میافتد که هیچ نهاد صنفی همچون «خانه سینما» وجود ندارد و صنفها قرار است با وعده و وعید از سوی مسئولان شکل قانونی بگیرند. هرچند اعضای اصناف مخالف این امر هستند. انصار حزبالله در بیانیهای خبر از شکایت خود از جواد شمقدری به خاطر اعطای مجوز 4 فیلم دادهاند و در بیانیه دوم اطلاع دادند که تحصن برپا میکنند. برخی از دانشجویان معترض به این فیلم در شامگاه چهارشنبه شب در اکران افتتاحیه فیلم در سینما آفریقا برای هنرمندان و خبرنگاران نیز حضور داشتند و اعتراض خود را رودررو مطرح کردند. اما اظهار نظرهای مختلف دوستان سینمایی و غیر سینمایی زیادی انجام شد که بخشی از آن در ذیل آمده است:
فریدون جیرانی و غلامرضا موسوی در مقام کارگردان و تهیهکننده
نامهای نوشتند و تاکید کردند: «این فیلم نه درباره خیانت است و نه مروج فحشا» به نظر آنها این فیلم یک فیلم اخلاقی است که یک سبک زندگی را به چالش میکشد فریدون جیرانی از قول وزارت ارشاد تاکید کرد فیلم پروانه نمایش دارد و از پرده برداشته نمیشود. غلامرضا موسوی به عنوان تهیهکننده نیز از منظری دیگر وارد ماجرا شده و گفته بود: «در پشت پرده این دعوا بیشتر از آنکه بحث بر سر سینما باشد بحثهای غیرسینمایی جریان دارد. شروع دعوا بر سر اکران فیلمها که از نوروز امسال توسط حوزه هنری رقم خورد یک بازی سیاسی بود و به نظر میرسد ادامه تحریکات حوزه بوده که پای امضا را هم به این بازی کشانده است. وی تاکید کرده بود: «فیلم بارها توسط مقامات مسئول دیده شده و منطبق با نظریات آنها تعدیل شده است و در نهایت به نسخهای رسیده که مجوز اکران پیدا کرده، بدیهی است که مسئولان سینمایی باید پای مجوزی که به فیلم دادهاند بایستند.»
حمید رسایی، عضو شورای نمایش
قرار بود فیلم از یک رویکرد نامناسب که در نتیجه خیانت چند خانواده، حکم قرآنی قصاص را زیرسوال میبرد، به یک روند منطقی و آموزنده تغییر یابد، اصلاحات به هیچوجه آن چیزی نیست که نتایج غیرشرعی فیلم را تغییر دهد.
مهدی عظیمی میرآبادی سر پرست اداره کل ارزشیابی و نظارت
خواهش کرد رسایی که مخبر شورا نیست در مورد فیلمها به صورت انفرادی اظهارنظر نکند وی تاکید کرد که فیلم پروانه نمایش دارد و از نظر ارشاد منعی برای اکرانش وجود ندارد. و همچنین عنوان کرد بنده در این مسئولیت از پروانه نمایش که در شورا صادر شده است، دفاع میکنم.
بیژن نوباوه و علی مطهری از نمایندگان مجلس
این دو نماینده هم اعتراضاتی به فیلم داشتند و مطهری که فیلم را دیده بود، گفت: «این اعتراضات بجا است و وزیر ارشاد باید پاسخگو باشد و اگر اعتراض آنها اختلالی در نظم عمومی ایجاد نکند، اشکالی ندارد.
مسعود فراستی
یکی از حامیان این روزهای فیلم مسعود فراستی منتقد برنامه هفت است. وی گفته است: «به نظرم این فیلم علیه خیانت و روابط بیبندوبار بین اقشار مرفه تازه به دوران رسیده مدرنزده و در واقع شبهمدرن امروز است. کسانی که علیه این فیلم موضع میگیرند اکثرا فیلم را ندیدهاند و طبق معمول، سیاسیکاری و یارکشی سیاسی میکنند.» وی معتقد است این فیلم خوبی است و حاضر است با هر مخالفی بحث کند تا معلوم شود حق با چه کسی است.
وحید جلیلی
- برخی به دنبال ساختن چهرهای مظلوم از آقای جیرانی هستند. این در حالی است که طی دو سال گذشته که بنده ممنوع التصویر بودم آقای جیرانی ۴۰۰ ساعت برنامه زنده در تلویزیون داشتند. طی دو ماه گذشته قرار بود دو بار با آقای جیرانی مناظره کنم ولی هر دو بار ایشان حاضر نشدند. وحید جلیلی گفت: وقتی مسائل مالی همین دوستان با توقیف فیلمها به خطر میافتد عصبانی میشوند ولی از مردم توقع دارند وقتی مسائل فرهنگی و اعتقادی به خطر میافتد عصبانی نشوند.
سید ضیاء هاشمی
هاشمی با تأکید بر اینکه فیلم «من مادر هستم» فیلمی مثبت و هشداری برای جوانان و خانواده ها است گفت: جیرانی و تیمش با درایت به سمت به تصویر کشیدن خانواده ای رفتند که به سبک غربی زندگی می کند و بی بند و باری را در آن به خوبی نشان داده و عاقبت آنها را به نمایش می گذارد. این مسائل در کشور وجود دارد و نمایش برخی از صحنه های خلافکاری، هوشمندانه و از حسن های فیلم است.
وی در ادامه گفت: ما مظاهر فساد را به ندرت می توانیم نشان دهیم. ما هم با نمایش شیشه مشروب و سیگار کشیدن مخالفیم اما سبک زندگی غربی را چگونه باید نشان دهیم با چه ابزاری؟ این فیلم هشداری نسبت به تاثیرات زندگی غربی و تازه به دوران رسیدگی خانواده ها هشدار می دهد.
امام جمعه موقت اصفهان
«حجت الاسلام محمدتقی رهبر امام جمعه موقت اصفهان: نه تنها در مورد فیلم "من مادر هستم" بلکه باید گفت سینمای کشور از اساس در حال پیمودن طریق ابتذال است. سینمای یله و رهای امروز دارای محیطی است که هر کسی آزادنه هرکاری که باب میل اوست انجام میدهد. متولیان در حال خون کردن دل مردم به عنوان صاحبان اصلی فرهنگ، در ایامی هستند که حسین بن علی علیه السلام خون خود را برای حفظ دین داد. حال که وضعیت برچنین اساسی می چرخد آیا وقت آن نرسیده است که قوه قضائیه از رئیس گرفته تا دادستان کل با کسانی که عامل رواج چنین وضعیتی هستند برخورد قاطع کنند؟ آیا خوب است که در صورت تعلل در اقدام، جوانان غیور و انقلابی خود دست به اقدام بزنند؟ امروز و در حالی که سازمان سینمایی وزارت ارشاد با بیاعتنایی، به اشاعه منکرات ادامه میدهد مردم متدین و جوانان غیور وعده دادهاند که برای اجرای بند "م" وصیتنامه امام خمینی (ره) در برابر وزارت ارشاد تحصن خواهند کرد. امام راحلمان به ما فرمودند به مسئولان تذکر دهید واگر به وظیفه خود عمل نکردند مردم خود وارد عمل شوند. پس به سازمان سینمایی وزارت ارشاد هشدار میدهیم کاری نکنند که جوانان غیور و انقلابی خود راسا راه اشاعه فحشا را سد کنند.
امام جمعه بابل
«حجت الاسلام مجتبی روحانی امام جمعه بابل: به فیلمی مجوز اکران داده شده که بر خلاف اهداف اسلامی و مبانی انقلاب و ارزشهای آن بوده ومردم را از آموزه های دینی دور و به سوی انحرافات اخلاقی و غیر انسانی سوق می دهد و ضمن ترویج فساد و فحشاء اصول دین مبین اسلام را زیر سؤال می برد. ما در شهرستان خود اجازه نخواهیم داد که چنین فیلم های ضد ارزشی به نمایش درآید. ما از بی توجهی مسئولان متعجبیم. از مسئولان می خواهیم با سازندگان این گونه فیلمها برخورد کنند. نگذارید غیرت مردم غیرتمند جریحه دار گردد و دست به اعتراض و تجمعات در مقابل سینماها بزنند.
امام جمعه کاشان
حجت الاسلام و المسلمین عبدالنبی نمازی نماینده ولیفقیه و امام جمعه کاشان به مضمون غیراخلاقی این فیلم، بررسیهایی درباره محتوای "من مادر هستم" انجام شد که نتیجه بررسیها این است که این فیلم نه تنها اثری ضداخلاقی و ضد مسایل تربیتی است بلکه مروج بداخلاقی و فساد اخلاقی نیز است. اکران این فیلم ضدارزشی در ماه محرم ماه احیای ارزشهای اسلامی کاری ناشایست است و انتظار میرود دستگاه قضایی سریعا نسبت به جلوگیری از اکران آن اقدام کند. ما بشدت از اکران چنین فیلمهایی متاسف هستیم.
فرهاد اصلانی
«فرهاد اصلانی» بازیگر فیلم سینمایی "من مادر هستم" درباره این فیلم گفت: این فیلم به نقد مسائل غیر اخلاقی میپردازد و برداشت غلطی از فیلم شده است. این مناقشات به سینما و فرهنگ کشور آسیب میزند و در شرایطی که وزارت ارشاد به عنوان نهاد قانونی برای فیلمها مجوز تولید و اکران صادر میکند دلیل ندارد افراد، اشخاص یا گروههایی بنا بر تشخیص خود با اکران فیلمهای دارای مجوز مقابله کنند و خواستار اکران نشدن این فیلمها شوند.
او که از ابتدای سال در دو فیلم سینمایی "زندگی خصوصی" و "من مادر هستم" ایفای نقش کرد که هر دوی آنها با اعتراض مواجه شد گفت: از نظر من "من مادر هستم" هیچ گونه موارد ضد اخلاقی ندارد و اتفاقا به نقد این گونه مسائل میپردازد. در این فیلم کسانی که مسائل اخلاقی را رعایت نمیکنند به عقوبت سختی دچار میشوند و این یکی از پیامهای فیلم است که در این شرایط احساسی نادیده گرفته شده است.
رضا میر کریمی
اما «رضا میرکریمی» یک کارگردان ارزشی دیگر سینمای ایران هم در موافقت با فیلم "من مادر هستم" یادداشتی را منتشر کرد. وی در این یادداشت آورده است:
دیشب فیلم جیرانی را در سینما جوان دیدم و نفهمیدم چرا با پخش آن مخالفت میشود. باید پذیرفت که در درون هر هشدار اجتماعی، واقعیتی تلخ نهفته است و نمیتوان از این منظر به لحن بیپروا و احیانا تلخ یک فیلم ایراد گرفت.
از محتوا که بگذریم، به نظرم این فیلم بهترین کار سازندهاش است درست مثل فیلمهای "بی خود و بی جهت" و "پذیرایی ساده" که آنها هم خوشساختترین آثار فیلمسازانشان هستند.
فرج الله سلحشور
«فرجالله سلحشور» کارگردان سینما و تلویزیون با اشاره به این مطلب که فیلمسازان ایرانی بیش از حد از فرهنگ غرب تاثیر پذیرفتهاند، گفت: غرب هر بلایی را که بر سر خودش آورده است، از طریق فیلم و سریال دارد به خورد دیگر ملتهای دنیا میدهد. مقام معظم رهبری هم که اخیرا صحبتهایی در مشهد داشتند بر همین مطلب اشاره داشتند که سریالهای کشورهای غربی و مخصوصا هالیوود و آمریکا فرهنگ آنها را به ما تحمیل میکند.
این کارگردان با بیان اینکه خیانت زناشویی در غرب یک عمل عادی است، گفت:«فیلمسازان ما متاسفانه بیش از هر قشر دیگری از فرهنگ بیگانه تاثیر گرفتهاند. در حقیقت فیلمسازان و سریالسازان ما دربست مطیع فرهنگ غرب هستند و هم کعبه آمالشان و هم خاستگاه و آرزوهایشان غرب است و تا فرصتی پیدا میکنند به کشورهای غربی میروند و این آقایان و خانمهای هنرمند را باید در غرب پیدا کرد. همین آدمهایی که به شدت از غرب تاثیر گرفتهاند، میبینند که در غرب به راحتی به هم خیانت میکنند و کسی هم این مطلب را عیب نمیداند. آنها این طرز فکر را دارند که چرا ما باید از غرب عقب بیفتیم و با خود میاندیشند که چرا در ایران ما نباید اینگونه باشیم. ذهنیت آنها این است که غربیها نسل برتر و پیشرفته و متمدنتر هستند و الگوی بهتری هستند و به همین دلیل میگویند که چرا ما در ایران خودمان را به آنها نرسانیم و به همین دلیل از این فیلمها میسازند که به غرب برسند.
اینها بخشی از نظرات موافقین و مخالفین این فیلم می باشد.اما با این وجود این فیلم هر چقدر هم تلخ و یا بد باشد این همه بیانیه و نظریه پردازی لازم نبود جز اینکه آمار فروش فیلم بالا رود و یا حساسیت های نابجا ایجاد کند.فیلم های زیادی بعد از توقیف های طولانی اکران شدند که آب از آب تکان نخورد به عنوان مثال فیلم های به رنگ ارغوان ، آتشکار ، من همسرش هستم، و....... پس این همه هیاهو راه به جایی نمی برد و به قول گفتنی آب از جایی دیگه گل آلوده.واقعا چند نفر از این آقایان معترض انصار حزب الله فیلم را دیده اند؟ همین دیروز روز جهانی بیماری ایدز بود. سن این بیماری رو به کاهش و افزایش آن از طریق رابطه جنسی رو به افزایش است چرا در مورد این موضوع به این مهمی تحصن و یا اعتراض نمی کنند. آیا با فیلم نساختن فریدون جیرانی همه چیز حل می شود.
اما واقعا مشکل انصار حزب ا.. چیست؟ فیلمی مانند «من مادر هستم»، کارگردانی به نام فریدون جیرانی یا مساله اصلی مشکل با شخص وزیر ارشاد است که حالا به واسطه یک فیلم می توان عملکرد او را به چالش کشید.!
آیا مشکل فریدون جیرانی است؟
فریدون جیرانی پیش از این هم در سینما و هم در مطبوعات فعالیت می کرد ضمن اینکه مدت دو سال یک برنامه سینمایی به نام «هفت» را هم روی آنتن می برد! پس حتی اگر بپذیریم که جیرانی به خاطر سبک خاص فیلمسازیاش که علاقمند به درامهایی با محوریت موضوعات اجتماعی است در حلقه فیلمسازان نزدیک به انصار نباشد نمی تواند به مانند کسانی مانند داریوش مهرجویی در موضع اپوزیسیون هم قرار گیرد و حداقلش این است که او را باید در زمره فیلمسازان میانه قرار داد..
آیا محتوای فیلم مشکل ساز شده؟
آیا مشکل انصار با محتوای «من مادر هستم» است؟ بعید است چنین مساله ای هم در میان باشد؛ برای روشن شدن قضیه مروری می کنیم بر خط داستانی این فیلم که به لحاظ لحن روایی فیلم یکی از بهترین آثار سالهای اخیر سینمای ایران است. «من مادر هستم» داستان دختر جوانی(با بازی باران کوثری) را روایت می کند که در آستانه ازدواج با پسر جوانی(با بازی امیرحسین آرمان) قرار دارد که اتفاقا هر دوی اینها یعنی هم پسر و هم دختر به هم علاقه دارند اما گره اصلی درام جایی رقم می خورد که این دختر جوان شبی از شبهای بحرانی زندگیش به نزدیکترین دوست خانوادگی شان که مردی است میانسال(با بازی حبیب رضایی) پناه می برد و عشق قدیمی این مرد جوان به دخترک آن هم دخترکی که این مرد را مانند پدرش می دیده مجالی را فراهم می کند برای تجاوز به دخترک و از اینجا به بعد است که داستان مسیری پرپیچ و خم را می پیماید. چراکه دخترک در دفاع از خود برآمده و این دوست خانوادگی را به قتل می رساند، اما مادر این دخترک(با بازی هنگامه قاضیانی) به خاطر اینکه دختر را از مجازات اعدام رها کند خود قتل را بر گردن میگیرد و از آن سو پدر این دخترک(با بازی فرهاد اصلانی) هم در معادله ای چندمجهولی گرفتار می شود و به جستجوی اشتباهات زندگی خویش می پردازد. در این بین همسر آن دوست خانوادگی(با بازی پانته آ بهرام) هم تحت هیچ شرایطی از خون همسرش نمی گذرد و شرایطی را فراهم می کند که عامل واقعی قتل پای چوبه دار برود.
داستان «من مادر هستم» تلخ و تکان دهنده است اما فارغ از تکان دهندگی آن قدری عبرت آموز است که بتواند حداقل نیمی از مخاطبانی که فیلم را می بینند به اصلاح روابط رفتاری خود با فرزندان و رفقای صمیمی شان وادارد ضمن اینکه آن طور که انصار حزب ا.. در بیانیه اش آورده هیچ جای فیلم نه حرفی از زنا زده می شود و نه به عادی سازی فحشا پرداخته می شود! ضمن اینکه در فیلم تنها تصویری ارائه می شود از مراودات دو خانواده ای که به واسطه گره داستان به هم ربط پیدا می کنند پس باز هم آن طور که دوستان انصار گفته اند فیلم بخش عمده ای از جامعه را گرفتار فحشا تصویر نکرده است.
تسویه حساب با وزیر ارشاد
با این حال آنچه رخ نمود دارد اینکه مشکل نه فریدون جیرانی است و نه خط داستانی «من مادر هستم»؛ گویا مساله برخورد و یا مخالفت جدی با وزیری است که احتمالا به لحاظ خط فکری همراه آقایان نیست و البته یک ضرب شصت نشان دادن به مدیر سینمایی این وزیر. کیست که نداد شمقدری از همان ابتدای روی کار آمدنش سعی داشت با ایحاد رایطه ای حسنه با فیلمسازان مطرح کشور شرایطی آرام برای امتداد فعالیت آنها فراهم آورد؛ اولین نتیجه این تلاش هم رفع توقیف فیلمهایی بود مانند «به رنگ ارغوان»، «تسویه حساب» و «آتشکار» و امتداد آن هم به جایی رسید که شمقدری شخصا اعلام کرد که برای ساخت «اشغال» بیضایی هر کمکی از دستش برآید انجام خواهد داد اما متاسفانه مخالف خوانهای سیاسی که سازوکار بالاترین مقام سینمایی را عاملی می دانستند برای دوستی دولتمردان با سینما و در نهایت خط بطلان کشیده شدن بر تصورات غلطی که آنها از دیدگاه سینمایی دولت ارائه کرده بودند تا توانستند در مسیر برنامه های شمقدری سنگ انداختند. این سنگ اندازی ها بعد از تعطیلی خانه سینما به اوج خود رسید و کار به جایی رسید که گروهی از حلقه اقتصادی خانه سینما با سنگر گرفتن پشت حوزه هنری خود را به عنوان متولی فرهنگ کشور جا زدند.
البته نویسنده خود انتقادهای فراوانی به عملکرد فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولتهای نهم و دهم دارد، اما دغدغه اساسی این است که انتقادها فرهنگی باید ماهیت و هدف فرهنگی داشته باشد نه آنکه اکنون که در آستانه انتخابات دیگری قرار گرفتهایم خود مدافعان و حامیان اصلی دولت نهم و دهم به مخالفان و منقدان تبدیل شوند، بودن آنکه هزینه آن را پرداخت نمایند. کیست که نداند خود معترضان امروز پایه های شکل گیری این دولت ها را فراهم ساختند و در این دوره 7 ساله نیز سکوت اختیار کرده بودند در حالی که رویههای فرهنگی این دولتها به خصوص آنجایی که آقایان جریان انحرافی وراد شده کج اندیشی و کج روی بوده است.
شکی وجود ندارد که بیانیه اخیر انصار حزب ا.. هم در امتداد تخریب وجهه فرهنگی وزارت ارشاد است با هدف سیاسی است، وگرنه انتقاد وارد کردن به یک اثر هنری می تواند با دیدگاهی کاملا تعاملی تر از این هم صورت گیرد؛ مثلا سران انصار که متاسفانه هیچ کجای بیانیه های خود نامشان را ذکر نمی کنند می توانستند وقت ملاقاتی از وزیر ارشاد یا رییس سازمان سینمایی گرفته و در این باره با وی صحبت کنند اما از آنجا که هدف بیشتر تخریب یک خط سیاسی است و دعوا ربطی به مقوله ای به نام سینما ندارد، به سرعت یک بیانیه که حتی به لحاظ ادبی ویرایش نشده تنظیم شده و روانه خبرگزاریهای نزدیک به تفکر مقابل دولت می شود تا شرایطی جدید برای هجمه علیه دولت فراهم شود.
دوستان انصار کافی بود به طور عمیق تر به پاراگراف دوم بیانیه خویش بنگرند تا رفتاری معقولتر از این نشان دهند. منظورم آنجایی است که با مدد گرفتن از کلام امام حسین(ع)، امر به معروف و نهی از منکر را نخستین فریضه قرار می دهند! بله، دوستان انصار آنچه شما از آن نام بردید نخستین فریضه است اما مساله اینجاست که شما با دیدگاهی یکجانبه دور امر به معروف را خط کشیده و فقط و فقط نهی از منکر را در دستور کار قرار داده اید.
اینها را که کنار بگذاریم هیچ گاه نفهمیده ایم چرا انصار حزب ا.. در هر بیانیه ای که صادر می کند به جای اینکه به طور صریح دیدگاههای خویش را به عنوان، دیدگاه یک تشکل با تعداد افرادی خاص مطرح نماید از مردم متدین مایه می گذارد و نظر خود را نظر مردم متدین می داند. به خدا قسم اکثریت مردم دین دارند و اتفاقا با این افراطی گری ها هیچ میانه ای ندارد.
راستی این دوستان انصار اگر واقعا در عرصه سینما صاحب نظر هستند چرا از امکانات و ابزاری که در اختیارشان قرار گرفته برای ساخت تعدادی اثر درجه یک استفاده نمی کنند؟ آثاری که الگوهایی باشند برای سایر فیلمسازان تا از روی دست انصار، مشق کنند؟