فرهنگ حاکم مبنی از الزام زنان به تمکین از شوهران خود در ایران و سایر کشور های اسلامی هر ساله منجر به صدور حکم های قضایی زیادی می شود. در ایران و در دهه 80 بیش از 370 هزار حکم الزام به تمکین زوجه از زوج صادر شده است که بیشترین مورد آن ا سال 90 مربوط به سال 1389 با 52 هزار و 846 مورد بوده است.
بر اساس قانون مدنی ایران الزام به تمکین زمانی به وجود می آید که زن حاضر به تمکین عام و خاص نسبت به وظایف زناشویی خود و زندگی مشترک نمی شود و یا به نوع دیگر خانم محل زندگی مشترک را بدون اجازه همسر خود بر اثر اختلافات به وجود آمده بین یکدیگر ترک می نماید.
در این صورت و برای اینکه بتواند از سایر حقوق خود استفاده نماید و یا از حقوق به دست آمده برای زن جلوگیری کند دادخواست الزام به تمکین را مطرح می کند.
پس از حکم الزام به تمکین مرد اجازه ازدواج مجدد را دارد
الزام به تمکین در اصل قانونی است که اختیارات در آن به نفع مران می چربد و زمانی که مرد در دادگاه بتواند الزام به تمکین همسرش را ثابت کند، می تواند اجازه ازدواج مجدد را از دادگاه به طور رسمی بگیرد.
به طوریکه طبق ماده 1108 قانون مدنی “هرگاه زن بدون مانع شرعی از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.” به زوجه تا زمانی که حاضر به تمکین نشود نفقه ای تعلق نخواهد گرفت و اگر می بایست پرداخت نفقه برعلیه همسر خود اقدام قانونی کند دادگاه محترم ادعای او را باتوجه به عدم تمکین رد می نماید."
از طرف دیگر در قانون مدنی آمده است: مرد با در دست داشتن حکم قانونی مبنی بر الزام زوجه خود به تمکین می تواند تقاضای ازدواج مجدد را از مراجع ذی صلاح قضائی بخواهد که در این موقع دادگاه با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین برای حفظ حقوق زوج اجازه ثبت و انجام ازدواج دیگر را به زوج می دهد و این به خاطر حفظ حقوق و مصالح اجتماعی منطقی و قانونی به نظر می رسد.
نوسان آماری الزام به تمکین در دهه 80
پرونده های مختوم در رابطه با الزام به تمکین دردهه 80 با نوسان های آماری متفاوتی همراه بوده است. به طوریکه میزان پرونده های مختومه در سال 1387 34 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن کاهش داشته و یا در سال 1389 میزان پروند های مختومه نسبت به مدت مشابه سال 1388 افزایش 72 درصدی داشته است .
با توجه به آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران طی سالهای 1380 لغایت 1389 می توان گفت، تعداد الزام به تمکین کشور در سال 1380 از 42915 مورد به 52846 مورد در سال 1389 افزایش یافته است و درصد تغییرات الزام به تمکین سال 1389 نسبت به سال 1380 حدود 23 درصد رشد مثبت داشته است.
همچنین بیشترین درصد تغییرات الزام به تمکین مربوط به سال 1389 با 72 درصد افزایش و کمترین رشد مربوط به سال 1387 و 34 درصد کاهش بوده است.
این دعوای حقوقی در حال حاضر به علت اینکه ختم به صلح شود و بتواند جلوی حجم پرونده های دادگاه ها را بگیرد از طرف قانونگذار در شوراهای حل اختلاف خانواده باید مطرح گردد در صورتی که رئیس شورای حل اختلاف مربوطه نتواند اصلاح ذات العین نماید و موضوع را حل کند با تنظیم صورت جلسه پرونده را خود به یکی از شعبه های دادگاه عمومی ارجاع می دهد.
جدول پرونده های مختوم شده در دادگاه های عمومی کشوردر زمینه الزام به تمکین از سال 1380 الی 1389 (منبع جدول سالنامه مرکز آمار ایران)
| سال | تعداد الزام به تمکین | درصد تغییرات نسبت به سال قبل |
| 1380 | 42915 | 0 |
| 1381 | 46832 | 9.1 |
| 1382 | 43525 | -7.1 |
| 1383 | 41602 | -4.4 |
| 1384 | 29759 | -28.5 |
| 1385 | 32677 | 9.8 |
| 1386 | 30449 | -6.8 |
| 1387 | 19917 | -34.6 |
| 1388 | 30676 | 54.0 |
| 1389 | 52846 | 72.3 |
توضیح:آمار سال 90 و 91 هنوز منتشرنشده است.