نرخ بالای بیکاری همواره یکی از معضلات اقتصادی ایران بوده است و دولتهای مختلف تدابیر گوناگونی را برای کنترل یا کاهش آن اندیشیدهاند. در این بین با وجود اینکه در دو دولت نهم و دهم میلیونها شغل ایجاد شده اما نرخ بیکاری همچنان دو رقمی است، علت چیست؟
نرخ بیکاری در هشت سال گذشته با نوسانهای تقریبا زیادی روبهرو بوده است به طوری که گاهی تا آستانه یک رقمی شدن پیش رفته و در برخی فصلهای سال تک رقمی هم شده اما بلافاصله دوباره اوج گرفته است.
کمترین میزان بیکاری ثبت شده در یک سال از ابتدای دولت نهم مربوط به سال 1384 است که به 10.4 درصد رسیده و در مقابل سال 1389 عدد 13.5 درصد را تجربه کرده است.
با این حال بررسی عددهای ثبت شده برای نرخ تورم نشان میدهد که این نرخ در حدود ثابتی نوسان داشته است، حال باید پرسید که آیا طی این سالها شغلی ایجاد نشده که عدد ثابت بوده یا دلیل دیگری دارد؟
در پاسخ به این سوال علاوه بر اینکه گزارش عملکرد دولت که در شهریور 91 منتشر شد و نشان میدهد که طی هفت سال گذشته بیش از هشت میلیون شغل جدید ایجاد شده است، مسئولان وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی دلیل دیگری را برای مشکلات اشتغال در کشور عنوان میکنند.
در این زمینه مجید دوستعلی - قائم مقام وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی - با اشاره به افزایش مشکل اشتغال در دوره نهم و دهم دولت میگوید: "این افزایش به دلیل ورود سیل عظیمی از فارغالتحصیلان به بازار کاری بود که قبل از آن هیچ گونه نیازسنجی صورت نگرفته بود و این باعث بیتناسبی در آموزش و نیاز بازار شد."
همچنین معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزیر کار و تعاون بر این امر صحه گذاشته و میگوید: "منحنی رشد جمعیت ما در سال 60، امروز وارد بازار کار شده و تقاضای کار بسیار میشود."
عباسی با اشاره به اینکه ورودی به بازار کار روز به روز بیشتر میشود، تاکید میکند: "ما باید بتوانیم علاوه بر اینکه شغل ایجاد شده را حفظ کنیم باید شغل دیگری را نیز ایجاد کنیم و بستری فراهم آوریم که جوانان در عرصه تولید، قدرت و توان خود را به کار گیرند که این امر نیاز به هدایت و مدیریت دارد و البته این کار در حال انجام است."
به گفته وی انتظار میرفت منحنی تحولات جمعیتی دهه 60 در دهههای 77 تا 87 وارد بازار کار شوند ولی به دلیل ورود بعضی مولفهها مانند ادامه تحصیل، حمایت خانوادهها از فرزندان و افزایش سن ازدواج، این نیروها با یک تاخیر پنج ساله وارد بازار کار شدند.
معاون وزیر کار همچنین عنوان میکند: عمده این نیروها از جامعه دانشگاهی هستند و آموزشهای آنان متناسب با بازار کار نیست و قسمت عمده آنها فاقد مهارتهای لازم هستند که با برنامهریزیهای انجام شده این جمعیت تا قبل از پایان سال 94 سامان داده میشوند.
بررسیهای انجام شده از سوی وزارت کار و نیز مرکز آمار نشان میدهد که برای ساماندهی این جمعیت باید سالانه یک میلیون و 200 هزار نفر به بازار کار ورود پیدا کنند.
این در حالی است که قانون برنامه پنجم توسعه دولت را مکلف کرده است، نرخ بیکاری را تا پایان برنامه یعنی سال 94 به هفت درصد برساند که به نظر میرسد با توجه به هدفگذاری ایجاد سالانه یک میلیون و 200 هزار فرصت شغلی این امر محقق شود. البته در این زمینه دولت مدعی است که بیش از پیشبینیها اقدام به ایجاد فرصت شغلی کرده است.
در این زمینه عبدالرضا شیخالاسلامی - وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی - مکررا با تاکید بر اینکه یک نهضت اشتغالزایی در کشور راه افتاده است از عدد یک میلیون 600 هزار شغل ایجاد شده در سال 89 و مقدار مشابه آن در سال 90 دفاع کرده و میگوید: "نهضت اشتغالزایی تا مرز کامل حذف بیکاری و رساندن نرخ بیکاری تا حد معقول و متعارف ادامه دارد."
البته وی نیز مانند وزیر کار دولت نهم معتقد است همین که دولت توانسته با ایجاد فرصتهای شغلی زیاد سیل ورود جوانان جویای کار به بازار را پاسخ دهد میتواند پاسخ قانعکنندهای به منتقدان باشد که چرا نرخ بیکاری طی هفتهشت سال گذشته اغلب بالای 11 درصد بوده است.