صنعت گردشگری در دنیای امروز از صنعت‌های مهم و درآمد زای کشورها است و بخش قابل توجهی از مشکلات اقتصادی آنها را سرو سامان می‌دهد. نتیجتاً کشورها کوشش می‌کنند تا سهم بیشتری از آن را نصیب خود کنند. در حال حاضر این صنعت به‌عنوان سومین صنعت بزرگ دنیا بعد از صنعت نفت و اتومبیل سازی محسوب می‌شود. دلیل رشد صنعت گردشگری، رشد چشمگیر افزایش درآمدها، اوقات فراغت، توسعه و پیشرفت حمل و نقل جهانی، بالا رفتن سطح عمومی دانش و آگاهی‌های مردم نسبت به سایر نقاط جهان است. البته این پیشرفت‌ها را بایستی بیشتر مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر شگرف تبلیغات و رسانه‌ها دانست که در نتیجه سبب شده تا زمینه رشد اقتصادی میلیونها نفر را در جهان فراهم کند. گردشگری صنعتی است که اثرات مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی را دربرمی‌گیرد و ورود هر گردشگر خارجی 3 تا 9 شغل ایجاد می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اعتدال،برخی از کارشناسان معتقدند که علاوه بر رویکرد صنعتی می‌توان گردشگری را نوعی صادرات نامریی خواند یعنی صادرات خدمات گردشگری همان ورود گردشگران و بهره‌گیری آنان از خدمات بخش گردشگری است. به مفهوم دیگر توسعه گردشگری بین‌المللی با ورود گردشگران خارجی به داخل کشور نه تنها بر ارزش افزوده اقتصادی کشور می‌افزاید، بلکه تولید ناخالص داخلی را هم ارتقاء می‌دهد.
چنانچه زیر ساخت‌های گردشگری به ویژه گردشگری مذهبی در مکانهای مذهبی به نحو صحیح برنامه‌ریزی شود، می‌توان به‌جای یک‌میلیون زایر که در سال گذشته از مکانهای مزبور دیدن کردند، از میلیونها زایر شیعه مذهب جهان بهره‌گیری کرد.
بر پایه‌ی آمارهای اعلام شده توسط سازمان گردشگری جهانی، شمار گردشگران جهان از 25 میلیون نفر در سال 1950 میلادی به 277 میلیون نفر در سال 1980 و در سال 1990 به 438 میلیون نفر و در سال 2000 به 681 میلیون نفر و در سال 2009 به 880 میلیون نفر و در سال 2010 این تعداد به 935 میلیون گردشگر افزایش یافت.طبق پیش‌بینی کارشناسان در سال 2020 به 6/1 میلیارد نفر خواهد رسید.
ناگفته نماند که سالهای 2009 و 2010 جهان با بحران اقتصادی مواجه بود و تصور می‌رفت این بحران روی تعداد و درآمد حاصل از گردشگری هم اثر منفی بگذارد. ولی برخلاف این تصور متوسط نرخ گردشگران با رشد چند درصدی همراه بود. به طوری که در کشورهای پیشرفته این نرخ در حدود چهار درصد و در کشورهای در حال توسعه هشت درصد بود. گردشگری آسیا در سال 2010 با جذب 204 میلیون گردشگر نسبت به سال 2009 رشد 13 درصدی ( با افزایش 23 میلیون نفر) داشت. ولی اروپا با کندترین روند مواجه بود و رشد 3 درصدی داشت. این قاره در سال 2011 هم به دلیل نوسانات ارزی دستخوش کاستی‌هایی خواهد بود.
در سال 2008 شمار گردشگران جهانی 922 میلیون گردشگر بود و در حدود 944 میلیارد دلار هزینه‌ی ارزی آنان شد. در سال 2009 شمار گردشگران به 880 میلیون نفر کاهش یافت و در سال 2010 تعداد گردشگران جهانی به 935 میلیون نفر افزایش یافت و متجاوز از 1241 میلیارد دلار هزینه ارزی آنها شد. براساس پیش‌بینی سازمان گردشگری جهانی تا سال 2020 رقم هزینه ارزی به 2757 میلیارد دلار خواهد رسید.
1ـ آمریکا در سال 2009 از صنعت گردشگری جهانی 94 میلیارد دلار و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 110 میلیارد دلار و 94 میلیارد دلار جذب کرد.
2ـ اسپانیا در سال 2009 ، 2/53 میلیارد دلار و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 60 میلیارد دلار و 53 میلیارد دلار به خود اختصاص داد.
3ـ فرانسه در سال 2009 بالغ بر 74 میلیون بازدیدکننده داشت و درآمد ارزی آن 4/49 میلیارد دلار بود و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 79 میلیون و 77 میلیون گردشگر جذب کرد که از نظر جذب شمار گردشگران در رده‌ی اول و از نظر درآمد ارزی در رده‌ی سوم قرار داشت.
4ـ ایتالیا در سال 2009 درآمد ارزی آن 2/40 میلیارد دلار و درسال‌های 2008 و 2007 به ترتیب 45 میلیارد دلار و 2/40 میلیارد دلار بود.
5ـ چین در سال 2009 درآمد ارزی آن از صنعت گردشگری جهانی 7/39 میلیارد دلار و جذب شمار گردشگران خارجی 50 میلیون نفر و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 53 میلیون نفر و 50 میلیون نفر گردشگر خارجی جذب کرد و درآمد ارزی آن از این صنعت در سال 2007 حدود 39 میلیارد دلار بود . سه شهر پکن،شانگهای و گوانگ‌ژو به عنوان پربازدید‌کننده و ثروتمندترین شهرهای چین انتخاب شدند.
6ـ آلمان در سال 2009 از صنعت گردشگری جهانی 7/34 میلیارد دلار و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 40 میلیارد دلار و 33 میلیارد دلار و هرساله 25 میلیون گردشگر خارجی جذب کرده است.
7ـ انگلستان در سال 2009 شمار بازدیدکنندگان خارجی‌اش 28 میلیون نفر و 30 میلیارد دلار درآمد ارزی آن از این صنعت بود. در سال 2008 بالغ بر 30 میلیون نفر بازدیدکننده خارجی داشت و در سال 2007 ، 32 میلیارد دلار ارز جذب کرد.
8 ـ استرالیا درسال 2009 حدود 6/25 میلیارد دلار و در سالهای 2008 و 2007 به ترتیب 8/24 میلیارد دلار و 14 میلیارد دلار درآمد ارزی جذب کرد.
9 ـ ترکیه در سال 2009 بالغ بر 25 میلیون گردشگر خارجی و 3/21 میلیارد دلار ارز جذب کرد و در سالهای 2000 تا 2008 شمار گردشگران خارجی خود را از 8 میلیون نفر به 25 میلیون نفر افزایش داد.
10 ـ اتریش در سال 2009 از صنعت گردشگری جهانی 4/19 میلیارد دلار ارز به خود اختصاص داد که معادل 9 درصد درآمد ناخالص داخلی آن بود و در سال 2007 از این صنعت 17 میلیارد دلار ارز جذب کرد.
ایران در سالهای 1387 و 1388 هر سال در حدود 2 میلیون گردشگر خارجی به خود اختصاص داد و در سال 1389 تعداد گردشگر خارجی آن به 3 میلیون نفر افزایش یافته است که از این 3 میلیون گردشگر خارجی 930 هزار نفر‌آن زایر بودند.
سهم ایران در این سه سال یک درصد بوده است و با توجه به برنامه گردشگری ایران برای جذب گردشگران خارجی 20 میلیون نفر در سال است. بنابراین ارقام بالا نسبت به برنامه 20 میلیون گردشگر خارجی ناچیز است. حتی از 250 تا 300 میلیون نفر جمعیت شیعه مذهب فقط توانستیم در حدود یک میلیون آنها را جذب کنیم. تحقق نیافتن این مهم نشان دهنده‌ی این است که خدمات گردشگری در کشورمان در پائین‌ترین حد خود است.
صنعت گردشگری جهانی در 10 سال گذشته از پیشرفت خوبی برخوردار بوده است، ولی ایران حتی بنابر آمارهای دولت فعلی در عرض این مدت نه تنها پیشرفت نکرده، بلکه عقب‌گرد هم کرده است. هرچند که در سال 2009 گردشگران خارجی آن به 3 میلیون نفر افزایش یافته است. ولی کشورهای رقیب مانند ترکیه، ژاپن، تایلند، کره‌جنوبی، مالزی، امارات و غیره از پیشرفت‌های چشمگیری برخوردار بودند. جای بسی تعجب و شگفتی است کشوری که دارای تمدن‌های کهن چند هزار ساله میراث فرهنگی و جاذبه‌های شگفت‌آور معماری، کاشی‌کاری بیش از 2000 اثر باستانی ثبت شده، اقلیم‌های گوناگون و متنوع آب و هوایی و سایر جاذبه‌های گردشگری در شمال و جنوب و سواحل آرام و گسترده کرانه‌های دریای مازندران، خلیج‌فارس و دریای عمان و قرار داشتن آن در مسیر جاده ابریشم، وجود مناطق بکر و دست‌نخورده طبیعی و حفاظت‌شده، کویرها، دژها، قلعه‌های تاریخی کهن، نوع زندگی اجتماعی شهری و روستایی ایرانیان و همچنین صنایع دستی با قدمت هفت هزار ساله که نشانه استمرار تمدن و بنای فرهنگ ما است و از نظر تنوع و تولید در رده اول، بازار جهانی در رده چهارم، به لحاظ جاذبه گردشگری در ردیف دهم و از نظر میراث جهانی در رده چهاردهم کشورهای جهان است، چگونه نتوانسته از کشورهای رقیب پیشی گرفته و در جای به حق خود قرار گیرد. تمامی کشورها آرزو می‌کنند گوشه‌ای از این شمار بیکران را از آن خود داشته تا بتوانند ثروت وافری وارد کشورشان کنند.
با توجه به اینکه این صنعت در جهان امروز از صنایع مهم درآمدزای کشورها است باید دقیقاً بررسی و تحقیق شود که آیا این برنامه‌هایی که تاکنون اجرا و به طور صحیح برنامه‌ریزی شده یا خیر و چنانچه نشده است، کجای آن اشکال دارد. آیا زیرساخت‌های گردشگری و گردشگری مذهبی به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که 20 میلیون گردشگر را جذب کند. متأسفانه آمار می‌گوید خیر اینطور نیست. اکثر گردشگران که به ایران سفر می‌کنند، برای دیدن موارد فرهنگی آن است. برای سایر موارد به دلیل مشکلات نمی‌آیند. به نظر یک گردشگر مکزیکی که از ایران بازدید کرده، مهمان‌نوازی ایرانیان را ستوده است ولی به نظر وی امکانات و زیرساخت‌ها به ویژه در شهرهای کوچک کم است.