چالش نخبگانی و مشترکات بین الاذهانی

مسئله سئوال از رئیس جمهور و نحوه انجام آن طی چند روز گذشته به یکی از چالشهای فکری حوزه نخبگی تبدیل شده و سئوالات مختلفی را در بین نخبگان سیاسی با گرایشات مختلف برتابیده است.این موضوع که آیا اساسا طرح سئوال از رئیس جمهور در شرایط کنونی اقتضای تدبیر هست یا خیر؟ اگر سئوالی صورت نگیرد تدبیر طرفداران عدم سئوال برایبرون رفت از شرایط کنونی چیست؟ برایند کنشها و واکنشهای جبهه موافقین و مخالفین در مجلس شورای اسلامی در نحوه مواجهه با سئوال چهمی تواند باشد؟ آیا نتیجه ای که از طرح سئوال و آمدن رئیس جمهور به دست می آید را نمی شد از طرق دیگر تحصیل کرد؟ آیا طرق دیگر برد، دامنه و امکاناتی که از طریق سئوال از رئیس جمهور را به دست می دهند را فراهم می کند و آیا در خصوص کم و کیف قانونی آن اندیشیده شده است؟ نحوه مواجهه رئیس جمهور با سئوال چگونه است؟ آیا ایشان مثل سئوال قبلی قرار است با فرافکنی و عبور از پرسشهای واقعی با سئوال مواجه شود؟ آیا سئوال از رئیس جمهور منجر به التهاب در مجلس و کشاندن اختلاف بین مردم نمی شود؟ آیا سئوال از رئیس جمهور که حق قانونی مجلس و یکی از ابزارهای پیش بینی شده در قانون اساسی برای نظارت بر عملکرد دولت و شخص رئیس جمهور می باشد مصداق کشاندن اختلافات میان مردم است؟ آیا افکار عمومی از رئیس جمهور می پذیرد که ایشان این بار نیز در پاسخ به سئوالی که کاملا مشخص، مصرح و ناظر بهمسئولیت های اقتصادی شخص رئیس جمهور است با مزاح و رویکرد فرار به جلو برخورد کند؟ آیا شخص رئیس جمهور نمی بایست در خصوص مسئولیت های اقتصادی که در قانون اساسی متوجه شخص ایشان است به مردم و  مقام معظم رهبری پاسخگو باشد؟و ...

پرسشهای فوق الذکر تنها بخشی از چالشی است که اذهان نخبگانی کشور را درگیر کرده است اما آنچه در فضای بین الاذهانی نخبگان کشور مشترک است ضرورت پاسخگو سازی دولت در خصوص عملکرد اقتصادی خویش است. به هر حال هیچ کس نمی تواند منکر این فهم عمومی در کشور شود که تمام مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم ها نیست. بلکه نمی توان منکر عدم تدبیر و حتی عدم کفایت برخی مسئولان اقتصادی شد. چرا که کشور شرایط به مراتب سخت تری در مقاطع بحرانی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی را سپری کرده است اما وضعیت اقتصادی هیچ وقت تا به این اندازه نابسامان و "رها" نبوده است. چالش نخبگی اما اینجاست که آیا تنها راه پاسخگو سازی دولت سئوال از رئیس جمهور است؟ آیا از ابزارهای قوی تر و کارآمد تری نظیر "دیوان محاسبات" نمی توان نتایج بیشتری را به دست آورد؟ هر چند نمی توان آثار مثبت سئوال را نادیده گرفت. حداقل اثر ملموسی که سئوال از رئیس جمهور طی چند روز گذشته داشته کاهش نسبی قیمت ارز در بازارهای داخلی بوده است که البته ممکن است برخی این ارتباط را منکر شوند ولی به هر حال مهم سفره های مردم است که این اثر را به خود می بیند.

مجلس شورای اسلامی امروز بر اساس خرد جمعی به این تصمیم رسیده است که از رئیس جمهور سئوال کند. وکلای مردم که اغلب آنها گرایشات غیر سیاسی دارند و نمایندگان شهرستان ها هستند یک مطالبه کاملا واقعی را در کشور مطرح می کنند و این مطالبه چیزی نیست جز فشارهایی که در اثر نرخ افسار گسیخته برابری ارز به مردم وارد می شود و سفره های آنها را روز به روز تنگ تر می کند. از این رو می توان خطاب به جناحین مجلس شورای اسلامی و همچنین دولت محترم و شخص رئیس جمهور در مقام تواصی و از سر نصح نکاتی را مطرح کرد:

1-برداشت های سیاسی از سئوالی که کاملا ماهیت اقتصادی دارد چه از جانب طراحان و چه از سوی مخالفان و چه شخص رئیس جمهور که در مقام پاسخگویی است می تواند به اهدافی که در این ابزار نظارتی قانون اساسی تعبیه شده، لطمه بزند.

یعنی اگر موافقان سئوال از رئیس جمهور از این مکانیسم به عنوان وسیله ای برای مچ گیری و یقه گیری استفاده کنند و یا مخالفان سئوال مبنای مخالفتشان صرفا همسویی سیاسی با دولت باشد و یا رئیس جمهور محترم از نفس سئوال مجلس یک برداشت سیاسی کند و بخواهد پاسخ سیاسی بدهد عملا می توان گفت که هر سه طیف به قانون اساسی پشت پا زده اند.

  2- نه موافقان و نه مخالفان و نه جریانی که باید پاسخگو باشد از مقام معظم رهبری هزینه نکنند.معظم له بارها نشان داده اند گه اگر پیرامون موضوعی نظر خاصی داشته باشند خود را درگیر تعارفات و محذورات متداولنمی نمایند.هزینه از رهبر معظم انقلاب با نیت خوانی های ناصواب توسط موافقان و مخالفان و حتی شخص رئیس جمهور نه تنها هیچ کمکی به حل مسئله نمی کند بلکه سبب می شود که موضوعی غیر حقیقی به مقام معظم رهبری منتسب شود در حالی که ممکن است ایشان نیز مانند برخی از نخبگان خارج از مجلس کار را به خود نمایندگان واگذار کرده باشند.

3- در نظرسنجی یکی از برنامه های سازمان صدا و سیما نزدیک به80 درصد مخاطبین برنامه موافق طرح سئوال از رئیس جمهور در صحن علنی بودند.اگر چه این نظرسنجی مبنای صحیحی برای قضاوت نهایی نیست اما مخالفین و شخص رئیس جمهور یک درصد در ذهن خود این احتمال را بدهند که مردم انتظار دارند رئیس جمهورشان به سئوالات اقتصادی آنها که از زبان نمایندگانشان مطرح می شود پاسخگو باشد.نفی احتمال این انتظار و ربط دادن سئوال به یک پروژه سیاسی برایزمین گیر کردن رئیس جمهور بیشتر نوعی "توهم توطئه" است. قرار است یک سئوال در مجلس مطرح شود و در یک فضای کاملا عادی رئیس جمهور محترم به سئوال پاسخ قانع کننده ای بدهد. یکی از عواملی که باعث شد سئوال پیشین از رئیس جمهور بی نتیجه بماند از یک طرف همین توهم توطئه در بین برخی از نزدیکان و مشاوران رئیس جمهور بود و از طرف دیگر رویکردهای سیاسی برخی از نمایندگانی بود که طراح سئوال بودند و در چند سال گدشته در مقام مخالفت سیاسی با تمام افعال مثبت و منفی رئیس جمهور بوده اند. این دسته مارک دار با پرچم داری سئوال قبلی ضمن تحریک رئیس جمهور و طرح یک سئوال بی مبنا و بدون توجه به پاسخ های آن باعث شدند این ابزار نظارتی در آن مرحله خاصیت خود را از دست بدهد. از این رو ضروری است که بیش از 70 نماینده شهرستانی که امضا کننده سئوال بودند خود متولی سئوالشان باشند و اجازه ندهند در مناظره ها ودیالوگ های سیاسی کسانی که از سئوال برداشت سیاسی دارند پیش بیفتند چرا که آنها در تنور سئوال نان خود را می پزند و کاری به نانی که امروز سر سفره های مردم باید باشد، ندارند.

4- توصیه آخر خطاب به رئیس جمهور محترم است. ایشان بارها نشان داده است که از یک تاکتیک دو بار استفاده نمی کند. همانطور که درمناظره های انتخاباتی از چند تاکتیک متفاوت بهره برد. مطمئنا نحوه مواجهه رئیس جمهور با سئوال نمایندگان در این دور کاملا متفاوت با پاسخگویی ایشان در دور پیشین خواهد بود. اما صرف نظر از تاکتیک های مختلف رئیس جمهور انتظاری که از ایشان وجود دارد این است که سفره های مردمی را که حداقل حقوق را در تهران و برخی شهرستان ها دریافت می کنند و با ماهی کمتر از پانصد هزار تومان روزگار سپری می کنند روا ندانند که دستخوش بازی های سیاسی شود. صرف نظر از طراحان سئوال خود سئوال کاملا مشخص و بخشی از مطالبه همان مردمی است که ایشان خود را متعلق به آنها می داند و با شعار بازگشت دولت به همین مردم سر کار آمده است.سئوال در خصوص مهمترین اولویت های اقتصادی و معیشتی مردم است. سئوال درباره چند موضوع کاملا مشخص مثل نرخ برابری ارز، واردات خودرو و گندم است. رئیس جمهور بهتر از هر کسی می داند که افکار عمومی فرار به جلو از مهمترین موضوعات زندگی اقتصادی مردم را نمی پذیرد و مطمئنا ایشان در روز سئوال یک چهره کاملا منطقی از خود به نمایش خواهند گذاشت. در آخرین سال دولت به غیر از این نیز انتظاری از احمدی نژاد نمی رود.