اعتدال: بیش از 46 درصد مبتلایان به HIV/AIDS کشور در زمان ابتلا در گروه سنی 25 تا 34 سال قرار دارند. این یعنی یک هشدار برای جوانان و حتی نوجوانان، موضوعی که شاید نتوان افزایش استفاده از مواد روانگردان و محرک‌ها را با آن بی‌ارتباط دانست؛ چرا که کارشناسان همواره نسبت به این مساله هشدار داده‌اند و آن را عاملی برای ارتباطات جنسی محافظت نشده دانسته‌اند تا جایی که وزیر بهداشت هم نسبت به آتشفشان خاموش ایدز هشدار داده و تاکید کرده که مصرف روانگردان‌هایی مانند شیشه تمایلات جنسی را هشت تا ۱۰ برابر افزایش می‌دهد و اگر این روند به همین روال ادامه یابد در آینده آتشفشان بیماری ایدز در کشور فوران می‌کند.
به گزارش ایسنا، همچنان که آمارهای رسمی کشور از روشن شدن چراغ قرمز کاهش سن ابتلا به ایدز در کشور حکایت دارند، کارشناسان حوزه سلامت نیز نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده و معتقدند که سن ابتلا به ایدز در ایران حتی به زیر 20 سال رسیده است؛ به طوری که از زمان بروز اولین مورد ایدز در ایران در کودک هموفیلی در مرکز طبی کودکان در سال 1365 تا ابتدای امسال، میزان بروز HIV/AIDS در سنین صفر تا 4 سال 160 مورد، 5 تا 14 سال 144 مورد و 15 تا 24 سال 2379 مورد بوده است؛ این در حالیست که این موارد تنها مربوط به موارد شناسایی و ثبت شده بیماریست و تخمین‌ها بر آن است که 4 تا 5 برابر موارد ثبت شده این بیماری، هنوز شناسایی نشده‌اند.
سن ابتلا به ایدز به زیر 20 سال رسید
ابتلای زنان 10 برابر شد
دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری ایدز با استناد به مطالعات انجام شده به ایسنا می‌گوید:« نتایج مطالعه‌ای که دو سال گذشته در کشور انجام شد، حاکی از آن است که سن ابتلا به ایدز پایین آمده و به زیر 20 سال کاهش یافته است و معمولا جوانان بین 20 تا 40 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند.»
در این میان موضوعی که بیش از پیش رخ می‌نماید و نگرانی دست‌اندرکاران سلامت کشور را برانگیخته افزایش ابتلای زنان و همچنین تغییر الگوی انتقال بیماری و نگرانی از بروز موج سوم ایدز به دلیل ارتباطات جنسی محافظت نشده است؛ چرا که جمعیت کنونی کشور جمعیتی جوان بوده و خطر افزایش استفاده از روانگردان‌ها و تاثیر غیرمستقیم آن در ارتباطات جنسی ناسالم بر شدت این نگرانی‌ها می‌افزاید. به طوری که به گفته دکتر مردانی در مقایسه با 10 سال گذشته میزان ابتلا در زنان حدود 10 برابر افزایش داشته و زنان بیش از مردان به این بیماری دچار شده‌اند. وی معتقد است این موضوع گواه آن است که راه انتقال HIV/AIDS در حال تغییر از سمت استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی به طرف انتقال جنسی است و آن را خطری برای جوانان و نوجوانان به عنوان قشر غالب جمعیت کنونی کشور می‌داند.
دکتر مرضیه وحیددستجردی نیز از همان ماه‌های ابتدایی که سکان هدایت وزارت بهداشت را در دست گرفت، ایدز در کشور را به "آتشفشانی خاموش" تعبیر کرد و نسبت به تغییر الگوی انتقال آن و افزایش موارد در زنان هشدار داد. وی می‌گوید:« هر چند رشد تزریقی ایدز را تقریبا در کشور کنترل کرده‌ایم اما رشد انتقال ایدز از طریق جنسی خیلی بیشتر شده است.»
وزیر بهداشت همچنین نسبت به انتقال ایدز از طریق زنان روسپی هشدار داد و گفت:« هر فرد به ویژه زنان خیابانی می‌توانند به طور متوسط پنج نفر را مبتلا کنند و اگر روند رشد ایدز از طریق روابط جنسی ناسالم ادامه یابد در آینده با مشکل مواجه خواهیم شد.»
هنوز هم که هنوز است بیماری ایدز به عنوان یک انگ اجتماعی شناخته می‌شود
دکتر عباس صداقت، رییس اداره ایدز وزارت بهداشت نیز با ابراز نگرانی از روند افزایشی ابتلای زنان به HIV/AIDS می‌گوید:«هرچند بیشترین عامل انتقال ایدز در کشور همچنان از طریق اعتیاد تزریقی است اما مطالعات اپیدمیولوژیک انجام شده در سطح کشور این هشدار را می‌دهند که آمار انتقال این بیماری از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده و همچنین ابتلای زنان به این بیماری در حال افزایش است.»
وی همچنین تاکید می‌کند که در سال 90 الگوی انتقال از طریق روابط جنسی تغییر زیادی داشته؛ به طوری که 20 درصد موارد انتقال در سال گذشته از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده بوده است.
آخرین آمار HIV/AIDS در کشور و موارد ناشناخته آن
در هر حال براساس آمار جمع آوری شده از دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی تا اول فروردین ماه سال جاری مجموعاً 24 هزار و 290 نفر مبتلا به HIV/AIDS درکشور شناسایی شده‌اند که 90.8 درصد آنها را مردان و 9.2 درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
همچنین تاکنون 3455 نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و 4722 نفر از افراد مبتلا نیز به دلیل این بیماری جان خود را از دست داده‌اند و همانطور که گفته شد 46.4 درصد از مبتلایان به HIV یعنی حدود نیمی از مبتلایان در زمان ابتلا در گروه سنی 25 تا 34 سال قرار داشته‌اند که بالاترین نسبت در بین گروه‌های سنی را به خود اختصاص می‌دهند.
همچنین علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال 1365 تاکنون در کشور به ثبت رسیده به ترتیب تزریق با وسائل مشترک در مصرف کنندگان مواد 69.6 درصد، رابطه جنسی 10.5 درصد، دریافت خون و فرآورده‌های خونی یک درصد و انتقال از مادر به کودک یک درصد بوده است.
راه انتقال در 17.9 درصد از این گروه نامشخص مانده است که دکتر مردانی در این باره می‌گوید:« به نظر می‌رسد این گروه به دنبال ابتلای جنسی گرفتار شده باشند و به همین دلیل راه انتقال خود را کتمان می‌کنند؛ چرا که هنوز هم که هنوز است بیماری ایدز به عنوان یک انگ اجتماعی شناخته می‌شود.»
مردانی می‌گوید:«موارد واقعی HIV/AIDS در ایران حدود 4 یا 5 برابر موارد ثبت شده است. بر این اساس خوشبینانه‌ترین وضع آن است که بین 93 هزار تا 120 هزار مورد HIV/AIDS در ایران داشته باشیم که از این میان بیش از 24 هزار مورد آن شناسایی و ثبت شده‌اند و مابقی موارد یا بیماری خود را کتمان می‌کنند و یا از وجود بیماری خود خبر ندارند.»
آموزش؛ حرف اول پیشگیری در ایدز
وی نیز همچون مسوولان وزارت بهداشت بر نقش آموزش در پیشگیری از ابتلا به HIV/AIDS تاکید می‌کند و می‌گوید:« گروهی از کشورها در دنیا مانند کشورهای اروپای غربی، آمریکا، استرالیا، آمریکای شمالی کانادا و .. با صلاح برنده آموزش عمومی توانسته‌اند موارد انتقال بیماری را به حداقل رسانده و اکنون از کنترل بیماری صحبت می‌کنند. در مقابل، موارد ابتلای جدید بیماری در برخی از کشورها از جمله کشورهای ناحیه مدیترانه شرقی، آسیای میانه و کشورهایی نظیر چین و هندوستان شدیدا رو به افزایش است. بر همین اساس لازم است به منظور جلوگیری و کنترل موارد جدید این بیماری، آموزش عموم را جدی گرفت.»
چه کسانی باید برای آزمایش داوطلبانه HIV/AIDS اقدام کنند؟
مردانی همچنین انجام آزمایش HIV/AIDS را برای برخی افراد ضروری می‌داند و تاکید می‌کند:« افرادی که به نوعی طی 20 سال گذشته به دنبال تصادف، زایمان‌های مشکل و ... تزریق خون داشته‌اند، افرادی که حتی یک بار اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک را تجربه کرده‌اند، هر کسی که به نوعی مدتی در زندان اقامت داشته، هر فردی که به دنبال یک بیماری نظیر تالاسمی، کم خونی، هموفیلی و ... مجبور به تزریق خون و فرآورده‌های خونی است، افرادی که مسافرت‌های بین‌المللی متعدد دارند بویژه جوانانی که مسافرت به کشورهایی نظیر تایلند و ... داشته و احتمال رابطه جنسی مشکوک داشته‌اند و تمام افرادی که در خارج از حریم خانواده رابطه جنسی مشکوک داشته و از کاندوم استفاده نکرده‌اند، لازم است داوطلبانه برای آزمایش HIV/AIDS اقدام کنند.»
وی همچنین می‌گوید:« افرادی که بیماری ناشناخته‌ای دارند و با کاهش وزن، ضعف، بی حالی، تب با منشاء ناشناخته و بزرگی غدد لنفاوی ناحیه گردن (برای مدت طولانی) روبرو هستند، بهتر است آزمایش HIV/AIDS دهند.»
حرف آخر...
در هر حال اکنون ایدز یکی از آشناترین نام‌های بیماری برای تمامی طبقات اقتصادی، اجتماعی، گروه‌های بهداشتی و نهادهای سیاسی در تمام کشورهای دنیاست و روبان قرمز نیز سمبل جهانی آگاهی و همبستگی با بیماران مبتلا به HIV است که مردم جهان را به نبرد با این بیماری متحد می‌کند. ایدز یک بیماری پیش‌رونده اما قابل پیشگیری است. این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچ آی وی در بدن میزبان است که تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن را به دنبال داشته و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به «فرصت طلب» است که یک بدن سالم معمولا قادر به مبارزه با آنهاست ولی بدن بیمار مبتلا به ایدز در برابر آنها مقاومتی ندارد و نهایتا پیشرفت همین عفونت‌ها مرگ بیمار را رقم می‌زند.
از طرف دیگر ایدز تنها یک مشکل پزشکی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی نیز هست، این بیماری تابو تلقی می‌شود و با هاله‌ای از شرم و منع‌های اخلاقی و فرهنگی همراه است و همین موضوع می‌تواند به پنهان ماندن بیماری، طی نشدن پروسه درمان و در نتیجه شیوع سریع آن منجر شود. البته باید تاکید کرد که هر فرد «اچ‌آی‌وی مثبت» الزاما به ایدز مبتلا نیست و تنها اگر برخی تظاهرات بالینی را بروز دهد، مشخص می‌شود به ایدز مبتلا شده است اما در این مرحله نیز می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند. به گفته کارشناسان تنها نیمی از افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی در طی ۱۰ سال به مرحله ایدز مبتلا می‌شوند البته این زمان در افراد مختلف، متفاوت است.
در پایان بی‌مناسبت نیست متذکر شویم که هفته نخست دسامبر( مطابق با دهم آذر) هر سال، ایام نوار قرمز است. همزمان با روز جهانی ایدز، در اغلب کشورهای جهان روی لباس‌ها، ژاکت‌ها، کیف‌ها و پالتوها، پاپیون سرخ‌رنگی برای همبستگی با چندین میلیون انسانی به چشم می‌خورد که در سراسر جهان مبتلا به ویروس ایدز هستند. پس ما نیز به خاطر داشته باشیم ایدز بیماری است نه گناه؛ باید راه‌های پیشگیری وانتقال آن را آموخته و بدانیم که چگونه خود را از آلوده شدن به ویروس آن محافظت کنیم. همه‌گیری جهانی ایدز متوقف نمی‌شود مگر این که با تمام وجود باور کنیم، کلید حل مشکل در چنگ ماست. حال که این بیماری بیش از همه جوانان و نوجوانان را تهدید می‌کند و جمعیت غالب کشور نیز جوانان هستند، شایسته است همه با هم هم‌پیمان شده و در برابر گسترش ایدز پیشگام شویم.
به گزارش ایسنا، همچنان که آمارهای رسمی کشور از روشن شدن چراغ قرمز کاهش سن ابتلا به ایدز در کشور حکایت دارند، کارشناسان حوزه سلامت نیز نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده و معتقدند که سن ابتلا به ایدز در ایران حتی به زیر 20 سال رسیده است؛ به طوری که از زمان بروز اولین مورد ایدز در ایران در کودک هموفیلی در مرکز طبی کودکان در سال 1365 تا ابتدای امسال، میزان بروز HIV/AIDS در سنین صفر تا 4 سال 160 مورد، 5 تا 14 سال 144 مورد و 15 تا 24 سال 2379 مورد بوده است؛ این در حالیست که این موارد تنها مربوط به موارد شناسایی و ثبت شده بیماریست و تخمین‌ها بر آن است که 4 تا 5 برابر موارد ثبت شده این بیماری، هنوز شناسایی نشده‌اند.
سن ابتلا به ایدز به زیر 20 سال رسید
ابتلای زنان 10 برابر شد
دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری ایدز با استناد به مطالعات انجام شده به ایسنا می‌گوید:« نتایج مطالعه‌ای که دو سال گذشته در کشور انجام شد، حاکی از آن است که سن ابتلا به ایدز پایین آمده و به زیر 20 سال کاهش یافته است و معمولا جوانان بین 20 تا 40 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند.»
در این میان موضوعی که بیش از پیش رخ می‌نماید و نگرانی دست‌اندرکاران سلامت کشور را برانگیخته افزایش ابتلای زنان و همچنین تغییر الگوی انتقال بیماری و نگرانی از بروز موج سوم ایدز به دلیل ارتباطات جنسی محافظت نشده است؛ چرا که جمعیت کنونی کشور جمعیتی جوان بوده و خطر افزایش استفاده از روانگردان‌ها و تاثیر غیرمستقیم آن در ارتباطات جنسی ناسالم بر شدت این نگرانی‌ها می‌افزاید. به طوری که به گفته دکتر مردانی در مقایسه با 10 سال گذشته میزان ابتلا در زنان حدود 10 برابر افزایش داشته و زنان بیش از مردان به این بیماری دچار شده‌اند. وی معتقد است این موضوع گواه آن است که راه انتقال HIV/AIDS در حال تغییر از سمت استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی به طرف انتقال جنسی است و آن را خطری برای جوانان و نوجوانان به عنوان قشر غالب جمعیت کنونی کشور می‌داند.
دکتر مرضیه وحیددستجردی نیز از همان ماه‌های ابتدایی که سکان هدایت وزارت بهداشت را در دست گرفت، ایدز در کشور را به "آتشفشانی خاموش" تعبیر کرد و نسبت به تغییر الگوی انتقال آن و افزایش موارد در زنان هشدار داد. وی می‌گوید:« هر چند رشد تزریقی ایدز را تقریبا در کشور کنترل کرده‌ایم اما رشد انتقال ایدز از طریق جنسی خیلی بیشتر شده است.»
وزیر بهداشت همچنین نسبت به انتقال ایدز از طریق زنان روسپی هشدار داد و گفت:« هر فرد به ویژه زنان خیابانی می‌توانند به طور متوسط پنج نفر را مبتلا کنند و اگر روند رشد ایدز از طریق روابط جنسی ناسالم ادامه یابد در آینده با مشکل مواجه خواهیم شد.»
هنوز هم که هنوز است بیماری ایدز به عنوان یک انگ اجتماعی شناخته می‌شود
دکتر عباس صداقت، رییس اداره ایدز وزارت بهداشت نیز با ابراز نگرانی از روند افزایشی ابتلای زنان به HIV/AIDS می‌گوید:«هرچند بیشترین عامل انتقال ایدز در کشور همچنان از طریق اعتیاد تزریقی است اما مطالعات اپیدمیولوژیک انجام شده در سطح کشور این هشدار را می‌دهند که آمار انتقال این بیماری از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده و همچنین ابتلای زنان به این بیماری در حال افزایش است.»
وی همچنین تاکید می‌کند که در سال 90 الگوی انتقال از طریق روابط جنسی تغییر زیادی داشته؛ به طوری که 20 درصد موارد انتقال در سال گذشته از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده بوده است.
آخرین آمار HIV/AIDS در کشور و موارد ناشناخته آن
در هر حال براساس آمار جمع آوری شده از دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی تا اول فروردین ماه سال جاری مجموعاً 24 هزار و 290 نفر مبتلا به HIV/AIDS درکشور شناسایی شده‌اند که 90.8 درصد آنها را مردان و 9.2 درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
همچنین تاکنون 3455 نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و 4722 نفر از افراد مبتلا نیز به دلیل این بیماری جان خود را از دست داده‌اند و همانطور که گفته شد 46.4 درصد از مبتلایان به HIV یعنی حدود نیمی از مبتلایان در زمان ابتلا در گروه سنی 25 تا 34 سال قرار داشته‌اند که بالاترین نسبت در بین گروه‌های سنی را به خود اختصاص می‌دهند.
همچنین علل ابتلا به HIV در بین کل مواردی که از سال 1365 تاکنون در کشور به ثبت رسیده به ترتیب تزریق با وسائل مشترک در مصرف کنندگان مواد 69.6 درصد، رابطه جنسی 10.5 درصد، دریافت خون و فرآورده‌های خونی یک درصد و انتقال از مادر به کودک یک درصد بوده است.
راه انتقال در 17.9 درصد از این گروه نامشخص مانده است که دکتر مردانی در این باره می‌گوید:« به نظر می‌رسد این گروه به دنبال ابتلای جنسی گرفتار شده باشند و به همین دلیل راه انتقال خود را کتمان می‌کنند؛ چرا که هنوز هم که هنوز است بیماری ایدز به عنوان یک انگ اجتماعی شناخته می‌شود.»
مردانی می‌گوید:«موارد واقعی HIV/AIDS در ایران حدود 4 یا 5 برابر موارد ثبت شده است. بر این اساس خوشبینانه‌ترین وضع آن است که بین 93 هزار تا 120 هزار مورد HIV/AIDS در ایران داشته باشیم که از این میان بیش از 24 هزار مورد آن شناسایی و ثبت شده‌اند و مابقی موارد یا بیماری خود را کتمان می‌کنند و یا از وجود بیماری خود خبر ندارند.»
آموزش؛ حرف اول پیشگیری در ایدز
وی نیز همچون مسوولان وزارت بهداشت بر نقش آموزش در پیشگیری از ابتلا به HIV/AIDS تاکید می‌کند و می‌گوید:« گروهی از کشورها در دنیا مانند کشورهای اروپای غربی، آمریکا، استرالیا، آمریکای شمالی کانادا و .. با صلاح برنده آموزش عمومی توانسته‌اند موارد انتقال بیماری را به حداقل رسانده و اکنون از کنترل بیماری صحبت می‌کنند. در مقابل، موارد ابتلای جدید بیماری در برخی از کشورها از جمله کشورهای ناحیه مدیترانه شرقی، آسیای میانه و کشورهایی نظیر چین و هندوستان شدیدا رو به افزایش است. بر همین اساس لازم است به منظور جلوگیری و کنترل موارد جدید این بیماری، آموزش عموم را جدی گرفت.»
چه کسانی باید برای آزمایش داوطلبانه HIV/AIDS اقدام کنند؟
مردانی همچنین انجام آزمایش HIV/AIDS را برای برخی افراد ضروری می‌داند و تاکید می‌کند:« افرادی که به نوعی طی 20 سال گذشته به دنبال تصادف، زایمان‌های مشکل و ... تزریق خون داشته‌اند، افرادی که حتی یک بار اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک را تجربه کرده‌اند، هر کسی که به نوعی مدتی در زندان اقامت داشته، هر فردی که به دنبال یک بیماری نظیر تالاسمی، کم خونی، هموفیلی و ... مجبور به تزریق خون و فرآورده‌های خونی است، افرادی که مسافرت‌های بین‌المللی متعدد دارند بویژه جوانانی که مسافرت به کشورهایی نظیر تایلند و ... داشته و احتمال رابطه جنسی مشکوک داشته‌اند و تمام افرادی که در خارج از حریم خانواده رابطه جنسی مشکوک داشته و از کاندوم استفاده نکرده‌اند، لازم است داوطلبانه برای آزمایش HIV/AIDS اقدام کنند.»
وی همچنین می‌گوید:« افرادی که بیماری ناشناخته‌ای دارند و با کاهش وزن، ضعف، بی حالی، تب با منشاء ناشناخته و بزرگی غدد لنفاوی ناحیه گردن (برای مدت طولانی) روبرو هستند، بهتر است آزمایش HIV/AIDS دهند.»
حرف آخر...
در هر حال اکنون ایدز یکی از آشناترین نام‌های بیماری برای تمامی طبقات اقتصادی، اجتماعی، گروه‌های بهداشتی و نهادهای سیاسی در تمام کشورهای دنیاست و روبان قرمز نیز سمبل جهانی آگاهی و همبستگی با بیماران مبتلا به HIV است که مردم جهان را به نبرد با این بیماری متحد می‌کند. ایدز یک بیماری پیش‌رونده اما قابل پیشگیری است. این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچ آی وی در بدن میزبان است که تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن را به دنبال داشته و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به «فرصت طلب» است که یک بدن سالم معمولا قادر به مبارزه با آنهاست ولی بدن بیمار مبتلا به ایدز در برابر آنها مقاومتی ندارد و نهایتا پیشرفت همین عفونت‌ها مرگ بیمار را رقم می‌زند.
از طرف دیگر ایدز تنها یک مشکل پزشکی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی و فرهنگی نیز هست، این بیماری تابو تلقی می‌شود و با هاله‌ای از شرم و منع‌های اخلاقی و فرهنگی همراه است و همین موضوع می‌تواند به پنهان ماندن بیماری، طی نشدن پروسه درمان و در نتیجه شیوع سریع آن منجر شود. البته باید تاکید کرد که هر فرد «اچ‌آی‌وی مثبت» الزاما به ایدز مبتلا نیست و تنها اگر برخی تظاهرات بالینی را بروز دهد، مشخص می‌شود به ایدز مبتلا شده است اما در این مرحله نیز می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند. به گفته کارشناسان تنها نیمی از افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی در طی ۱۰ سال به مرحله ایدز مبتلا می‌شوند البته این زمان در افراد مختلف، متفاوت است.
در پایان بی‌مناسبت نیست متذکر شویم که هفته نخست دسامبر( مطابق با دهم آذر) هر سال، ایام نوار قرمز است. همزمان با روز جهانی ایدز، در اغلب کشورهای جهان روی لباس‌ها، ژاکت‌ها، کیف‌ها و پالتوها، پاپیون سرخ‌رنگی برای همبستگی با چندین میلیون انسانی به چشم می‌خورد که در سراسر جهان مبتلا به ویروس ایدز هستند. پس ما نیز به خاطر داشته باشیم ایدز بیماری است نه گناه؛ باید راه‌های پیشگیری وانتقال آن را آموخته و بدانیم که چگونه خود را از آلوده شدن به ویروس آن محافظت کنیم. همه‌گیری جهانی ایدز متوقف نمی‌شود مگر این که با تمام وجود باور کنیم، کلید حل مشکل در چنگ ماست. حال که این بیماری بیش از همه جوانان و نوجوانان را تهدید می‌کند و جمعیت غالب کشور نیز جوانان هستند، شایسته است همه با هم هم‌پیمان شده و در برابر گسترش ایدز پیشگام شویم.