اعتدال: چیستا یثربی بعد از دو دهه حضور مداوم در جشنواره تئاتر فجرامسال در این جشنواره شرکت ندارد.
او امسال با نمایشنامه «پشت سایههای کاج» قرار بود در جشنواره حضور داشته باشد. متنی با درونمایه اجتماعی که گرچه در مرحله بازخوانی متون مورد تصویب قرار گرفت، اما در بازبینی رد شد. این متن جوایز مختلفی را هم از آن نویسنده کرده بود. ولی در مرحله بازبینی مورد تصویت هیات انتخاب قرار نگرفت تا یثربی با گروه عظیم بازیگرانش از ادامه کار منصرف شوند. موضوع نمایشنامه «پشت سایههای کاج» درباره متولدان دهههای سوم و چهارم پس از انقلاب است و یکی از پربازیگرترین کارهای یثربی به شمار میرود. ولی اتفاقاتی باعث شد که این نویسنده و کارگردان از سیویکمین دوره جشنواره تئاترفجر کنارهگیری کند و حتی تمایلی به امکان بازبینی مجدد نشان ندهد. او این روزها مشغول نوشتن مقالهای در همین زمینه و موشکافی و ریشهیابی جشنواره فجر در چند سال گذشته است. جشنوارهای که او از 15 سالگی در آن حضور داشت و توانسته در دورههای مختلفی به عنوان نویسنده برگزیده شود. یثربی میگوید: «با اینکه احساس میکنم جایم در جشنواره خالی است، ولی معتقدم گاهی اوقات ارزشهایی در زندگی وجود دارد که باید به خاطر آنها تاوان گرانی داد.»
مقاله او درباره تمایل نداشتن برای ادامه حضورش در جشنواره و حذف بسیاری از گروههای حرفهای در این سالها و آماتوری شدن جشنواره به شکل دانشجویی است. آن گونه که به زعم او امسال فقط از چند نام حرفهای به عنوان میهمان و آن هم برای خالی نبودن عریضه دعوت به عمل آمده است.
او میگوید: «امسال هیچ نامی از تئاتریهای حرفهای به چشم نمیخورد و فقط برای خالی نبودن عریضه چند کار مردودی داوران با کیفیت نامناسب دوباره به جشنواره بازگردانده شده است که آن هم مخاطب ندارد.»
این نمایشنامه نویس این مساله را آنقدر پیچیده و دردناک و پر از گرهها و عقدههای فرهنگی میداند که معتقد است به جز نگارش آن در یک مقاله مفصل به شکل علمی و آکادمیک و با استفاده از متون پژوهش آماری و استنباطی ممکن نیست: «من با اتکا به دکترای روانشناسیام این پدیده را از لحاظ کارکردهای اجتماعی آن ارزیابی کردم تا ببینم حذف آدمهایی چون خودم و برخی حرفهایها از فجر و حتی تئاتر کشور چه تاثیری میتواند بر فرهنگ کشور بگذارد؟»
یثربی این مقاله را نامهای به مردم میداند و میافزاید: «من سرگذشت بسیاری از آدمها و دست اندرکاران جشنواره فجر را میدانم و سالهاست با آنها آشنا هستم. و به دلیل حرفه روزنامه نگاری دقیقا از مسائل پشت پرده این جشنواره و جشنوارههای گذشته باخبرم. بارها در این جشنواره داور بودهام و رایام علیرغم خواست خودم عوض شده است. اتفاقی که درسال 83 برای خودم نیز افتاد. چرا که در آن سال برنده اول نمایشنامهنویسی بودم ولی یک ساعت قبل از شروع اختتامیه دبیر جشنواره نام مرا را از لیست برگزیدگان حذف کرد.» او از این موضوع زمانی باخبر شد که یکی از داوران آن دوره جشنواره طی یک تماس تلفنی از او به خاطر حذف نمایشنامهاش عذرخواهی کرد. این کارگردان تئاتر البته اضافه میکند که به هیچ وجه نگران خودش نیست چون: «متن «پشت سایههای کاج» متنی قوی است و به نوعی شکل مدرنیته رستم و سهراب است و از هم اکنون توسط کشورهای آسیای میانه دعوت به اجرا شده است. چون آنها به شاهنامه خیلی علاقه دارند و قدر کارهایی از این دست را میدانند.» «پشت سایههای کاج» درباره پدرو پسری است که از دو نظام فکری متفاوت برخوردارند و در برابر هم قرار میگیرند. درنهایت نیز این تفاوت به نزاعی ناخواسته و فاجعهای بزرگ تبدیل میشود.
دو سال پیش یثربی «اتاق تاریک» زندگی رضا میرزاده عشقی در جشنواره حضور داشت که با استقبال خوبی مواجه شد ولی اجرای عمومی نگرفت. سال پیش نیز یثربی «چنگیزخان» را در جشنواره فجر به روی صحنه برد که سه بار بازبینی شد و به گفته خودش مجبور به تعویض تمام بازیگران اصلی نیز شد و سرانجام به دلیل نبودن قرارداد تیپ و دستمزد بالای بازیگران حرفهایاش نمایش به اجرای عمومی درنیامد.
امسال نیز نمایشنامه «پشت سایههای کاج» بعد از تصویب در همان مرحله بازبینی رد شد تا روند 25 سال حضور چیستا یثربی در جشنواره فجر قطع شود.